EOD

Nog maar eens een afkorting bespreken, vandaag één waar jullie naar alle waarschijnlijkheid wel eens van hebben gehoord: de EOD, of te wel de Explosieve Opruimingsdienst. De EOD houdt zich bezig met de volgende drie zaken.

• Het opsporen, benaderen, veiligstellen en vernietigen van explosieven uit de Tweede Wereldoorlog.
• Het onschadelijk maken van explosieven met een terroristisch oormerk.
• Het opsporen en ruimen van vliegtuigbommen en gecrashte vliegtuigen.

De belangrijkste taak is echter het opsporen en opruimen van bommen uit de Tweede Wereldoorlog. De Nederlandse bodem zit nog altijd vol met niet ontplofte explosieven uit de oorlog. Jaarlijks worden maar liefst 3000 nieuwe bommen ontdekt. Door de uitbreiding van de infrastructuur en van recreatiegebieden vormen deze slapende bommen een steeds groter maatschappelijk probleem. Het is belangrijk dat de EOD er op tijd bij is als een bom wordt ontdekt. De EOD houdt zich bovendien zelf ook bezig met historisch vooronderzoek. Voordat ze de explosieven gaan ruimen, kunnen ze een onderzoek doen aan de hand van luchtfoto’s, literatuurstudies en ander archiefmateriaal om te achterhalen wat zich in een bepaald gebied tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld. Zo kan de mogelijke hoeveelheid explosief materiaal van te voren in kaar worden gebracht. Geen wonder dus dat de EOD iedere dag paraat staat. De vondst van een WOII-bom is inmiddels geen bijzonder geval meer, en het is van het grootste belang dat na de vondst snel gehandeld wordt. Niet alleen om het gevaar te elimineren, maar ook om de snelle doorstroom van verkeersstromen in Nederland te kunnen garanderen. Niet zelden wordt namelijk een bom gevonden aan de rand van een snelweg of in de buurt van een treinstation en moet het verkeer uit veiligheidsoverwegingen worden stilgelegd. Dat is natuurlijk vervelend voor betrokken personen die ergens haastig naartoe op weg zijn, maar het gaat hier om een noodzakelijk kwaad. De gevolgen van een te laat ontdekte bom zouden niet te overzien zijn. We mogen maar wat blij zijn met de EOD!

De samenwerkingsverbanden van de EOD

De EOD is een gespecialiseerde eenheid binnen het Koninklijke Nederlandse Leger. Vroeger had ieder legeronderdeel – dus de landmacht, de luchtmacht en de marine – zijn eigen, aparte EOD, maar die zijn nu alleen verenigd in de Explosieve Opruimingsdienst Defensie, kortweg de EODD. De EOD ruimt bommen uit de grond, uit watergangen en uit waterpartijen. Ook zeemijnen kan men onschadelijk maken. Maar de EOD werkt niet altijd geheel op eigen houtje. In sommige gevallen werkt men nauw samen met gespecialiseerde commerciële partijen die ook EOD werkzaamheden verrichten. Een voorbeeld van zo’n OCE-dienst – OCE staat voor Opsporing Conventionele Explosieven – is Leemans Speciaalwerken. Ik weet van alles over Leemans Speciaalwerken doordat een neef van me daar werkt. Ik ben erg trots op hem en heb veel respect voor hem. Het werk dat hij doet is immers heel verantwoordelijk en behoorlijk gevaarlijk. Hij riskeert zijn leven voor de veiligheid van onze natie, al zegt hij zelf dat het nog wel meevalt. Als je gewoon goed, zorgvuldig je werk doet, zegt hij, kan er weinig gebeuren. Je bent immers een specialist of je bent het niet! En daar heeft hij natuurlijk volkomen gelijk in. Maar toch, ik zou niet graag in zijn schoenen willen staan. Ja, als ik heel eerlijk ben, schijt ik al zeven kleuren als ik alleen al een bom moet denken. Verschrikkelijke dingen zijn, verschrikkelijke dingen.

Ook het team van Leemans Speciaalwerken staat 24 uur per dag paraat om gevaarlijke explosieven uit de openbare ruimte te verwijderen. Alle medewerkers van Leemans zijn getrainde professionals en het bedrijf is in het bezit van een WSCS-OCE certificaat. Dat is al helemaal een leuke afkorting en deze staat voor: Werkveld Specifiek Certificatieschema voor het Systeemcertificaat Opsporen Conventionele Explosieven. Onder die medewerkers bevinden zich ervaren duikers die het team kunnen bij staan op en onder water.

Hoe worden bommen onschadelijk gemaakt?

Hoe maakt de EOD de explosieven nu onschadelijk? Het antwoord is eigenlijk even eenvoudig als tegenstrijdig: door ze te laten ontploffen. We zijn allemaal wel bekend met de beelden van een grote pluim omhoogschietend zand of een enorme fontein aan zeewater. De EOD laat de bom natuurlijk altijd ontploffen op een veilige plek die van te voren nauwkeurig wordt afgezet en waarbij niemand in de buurt woont. Eerst wordt de bom onder politiebegeleiding naar de veilige locatie gebracht, vaak een strand of andere open ruimte. Als het toch te gevaarlijk is om de bom te laten ploffen, kan een specialist van de EOD de ontsteking verwijderen. Dat is een stille manier om de klus te klaren. Vaak ook wordt eerst de ontmanteld en daarna gecontroleerd tot ontploffen gebracht. Ja, jullie kunnen wel merken dat ik op feesten en partijen heel wat met mijn explosieve opruimingsdienstneef heb zitten kletsen. Ik vind de EOD dan ook machtig interessant. Die robotjes die bommen opsporen en die gigantische robotpakken spreken bijzonder tot mijn verbeelding. Het liefst zou ik zelf een keer zo’n pak dragen. Maar dan niet voor het echt natuurlijk. Zoals gezegd: dat lijkt me dood eng. Dat pak zou weldra behoorlijk beginnen te rieken. Maar een keer in zo’n pak rondwandelen, dat lijkt me wel stoer. Die mannen lijken net op robots of op een soort buitenaardse wezens. Maar mijn neef zegt dat zo’n pak echt een hel is. Het zit voor geen meter, het is heet en zwaar. Maar toch, voor een dagje meelopen met de EOD zou ik geen enkel probleem vinden. Graag zelfs.